Vàosómmai đẹp trời, một chàng trai khôi ngô tuấn tú từ biẹt sư phụ hạ son. Con đường hành đạo của chàng đang mở ra trưồe mắt vái Im dặn đò của sư phụ - thưởng là bậc cao nhân iuyẹt thế qui ẩn chấn lâm tuyền hay bậc kỳ nhân dị sĩ trong u son củng cấc. Thế rồi từ đó, chàng “thân hoài tuyệt kỹ, nghĩa khỉ can vân” (Mình ôm võ công tuyệt thế, và tâm hổn nghĩa khí ngất tròi) cứ ung dung đem võ công và đạo lý được thẩy truyền thụ ra hành hiệp. Từ phá hắc điếm đến đả loi đài hay giết kẻ thù..., tất cả
đều được tiến hành vói sự chiến thắng đã được định trước.
Chàng luôn luôn là nhân vật bách chiein bách thắng và được xem như hiện thân cho công đạo của võ iâm.
Dỏ hầu như (ả cái mẫu chung cho loại tiểu thuyết võ hiệp cô điển: nhân vật chính diện bào giờ cũng là nơi tụ hội của những điều toị đẹp, lý tưởng. Không aj nghi ngờ gì vể những việc anh ta làm và cái đạo ly mà
võhiệp cổdỉểii bắtđlu Khi nhân vật chính đã học thành tài vậ hạ sơn. Trẽn con đường hành hiệp, nếu arih ta cỏ tầm thù đi nữa thì kẻ thù đó cũng thường là một Kẻ thủ chung của nhiều người, đại diện cho một thế lực của tội ác. Chuyện tầm thủ rủa hận đã dời bình diện, nó không còn là
XIỂN THỨC NGÀY NAY 65
chuyện cá nhản cùa riêng anh ta nữa mả đã mang một ỷ nghĩa xã hội. Ti rả mối tưthù và duy trì Cống đạo dã trởthành một. Anh ta chr thay mặt cho Thần Công lý để thưởng thiến phạt ác, trả lại sự công chinh cho vó lâm. Người đọc cứ yên tảm là anh ta sẽ sống đên cuối câu chuyện vói sự chiến thắng tất yếu trước mọi kẻ thù. T rong khi đo, các nhân vật phản diện luôn luôn ỉa nơi tập trung của nhưng cái xấu xa, tồi tệ, thậm chí dẽn mức gần như cường điệu. Cậc nhàn vật chính và tà đối tập nhau rất rõ ràng về nhân cách. Nhìn chung, hiện thực đuợc mô tả trang tiểu thuyẽt võ liỉệp co điển tà một thử hiện thực được qui định. Loại tiểu thuyết dó luon luôn chỉ tả cái phấi là, cái nen lả (ivhat shouldbe) mà không bao giờ tả được cái dang lả, cái thực sự là (what isị Đường như trước khi cằm bút thì các tác giả tiêu thuyết cổđiển dă có sẵn một cái công thức trong trí để mô phỏngtheo, theo dạng các bài tạp mẫu. Mọi dỉen biến vế nội dung cũng như tám lý nhân vật, với dõi chút thay đổi yể bối cảnh, đều phất triển theo lối đơn tuyến và đơn hậu. Đo là mệt nền văn hoc rập khuôn của các nhà tâm lý học thõ thiền va của các nhà dạo đức học ngây thơ, Đến Kim Dung thì mọi chuyện thay dổi hẩn. Cái biên giới phân biệt chinh tạ, vổnđuợc xem là rõ ràng vả không Ihếchối cãi trong tiểu thuyết vô hiệp cổ điển, giờ đây đã bị xóa nhòa và thạy vào dó lả nỗi trăn trở bằn khoăn, òng sẵn sàng gán cho các nhân vật Tà giáo những nét quyến rũ tuyệt VỞỊ và không ngắn ngại để lộ những ban chất xấu xa tan độc cua một số nhân vật Chính giáo, Người đọc làm sao có thể qụén được nhan sắc lộng lầy của Hãn Tố Tố, kiến vặn uyên bác của Kim mao sư vương Tạ Tốn, tái hoa tuyệt vời của Động tà Hoang Dược Sư hay tấm hồn sâu lắng của Khúc Duơng trưởng lảo? Người đọc ắt hẳn phải giật mình trước ám mưu thâm
hiểm cùa Tả Lãnh Thiền cũng như cái dã tâm ghẽ gớm của Nhạc Bất Quần. Một kẻ không ngan ngai, bằng mọi thủ đoạn, tàn sát dong”đạo để thực hiện cho được tham vọng thong nhất Ngũ nhạc kiếm phái, rốt cuôc lại sa vào bẫy của một kẻ khác thâm hiểm cao tay hơn. Mà cả hai đều là dại tôn sư võ học của phe Chính giáo! Ai cỏ thể không kinh hoang trước canh tượng Diệt Tuyệt suthái, chưởng môn một môn phằi chúýèn lấy từ bi của Đức Phât làm goc là Nga Mi, lại thản nhiên vung Ỷ Thiên kiểm tàn sát mọt lúc mấy trăm giáo đồ Ma giáo trên hoang mạc khi nhung nguôi này không còn đủ súc chống cư! Một nhân vát trong phe bạch đạo có thể binh thản giết một nhản vạt khác trong phe hắc đạo và xem đó là một nhiệm vụíầt nhiên, với một lý do vò cùng đơn giản: người bị giết là người thuộc phe híc đạo, có nghĩa đó là nguờixấu. Cái đạo lý mà họ làm cơ sở để dựa vào trong việc đổ sát được xem như là công đạo của võ lắm. Và ngược Ịại cũng thế đoi với người thuộc phe hắc đạo. Nguời ta oó the an tâm giết người vi nhũng cai nhãn hiệu mà ngươi ta gan cho nhau. Trước kia, một người bị giet thường là vi một tội ác nàó đó"còn giơ đáy, khi bị ném vào cõi giang hổ phức tạp mènh mông, chính tà lẫn lộn, nơi võ cong quyết định thay cho đạo lý thi y phải lọ tự vệ để khỏi bị chếttrươc lúc kịp thắc mắc minh bị giết vì lý do gi!
Dương như Kim Dung muốn chứng minh cho ta thấy sự phân biệt rạch ròi ta chínhtàđiểu hoan toan khóngthịrc. Người dọc không còn tin vào cái đạo lý được dại diện bởi phe dược coi nhưtượng trưng cho chinh nghĩa. Phải, làm sao tin nổi khi mà bẽn cạnh nhũng bậc chán tu đạo hạnh như Phương Chung đại sư, Xung Hư đạo trưởng, Không Kiến thẩn tăng hay khoáng đạt như Phong Thanh Dương, Hong Thât Công lại còn không ít nhúng người gàn dở
như Diệt Tuyệt sư thái, tàn độc như Tậ Lãnh Thiền, thâm hiểm như Nhạc Bất Quần vả sa đọa đến mức thỏ bỉ như bọn môn đệ phái Toàn Chân? Vả cỏ thể xem thường Ma giáo được khống, một khi đã nghe được khúc Tiếu ngạo giang hồ cao nhã của Trưởng tão khúc Dường, hay được chứng kiến phong độ kiêu hùng của Bạch mi ưng vương Hân Thiên Chính trên Quang Minh đỉnh? Còng thức cũ đã bị phá vỡ vả kèo theo nó là sự sụp đổ của định kiến về Chính Tà. Mọi việc không còn đơn giản như gán cho đổi tượng một nhãn hiệu nào đó và an tâm đánh giá người đó qua cái nhân mà y bị gán vảo!
Những người anh hùng của Kim Dung đă không ít phen phải mọt minh trân trơ trước các vân đề chính tà thiện ác nhằm xác định một đường đi, một giới tuyến cho chính minh. Họ thường bị đay đối diện vởi hai vấn nạn: một bên là giáo huấn của sư môn và truyền thống, bện kia là cái thục tế mà họ chứng kiến và sống. Lệnh Hố Xung khi ngồi sám hối trên núi Hoa Sơn đa nhiều phen băn khoăn trước lời giáo huấn của sư phụ lên án Ma giảo. Do bản tính khoáng đatnênchỉsau một lúc băn khoăn, gã viện dan một vải việc làm tồi tệ của phe Ma giáo và kết luận ngay: Ma giáo là một phe tổi tè đốn mạt. Hơn nữa điều đó đã được khắng định bỏi sư phụ, sư nương là nhũng người mà gã tòn kinh, thì nỏ chắc chắn ĩà đung rối! Cái cách qui kết ngây thơ vả vội vã ấy chỉ có thể tạm thời lạm yên tâm gã theo kiểu “bịt tai để ăn cẳp nhạc ngựa"mà thôi. Thực ra trong tám hồn gã van đề chinh tà đẳ bị nghi vấn hóa! Cai nền tảng đạo lỵ mà gã hap thụ đã bắt đẩu bị Ịung ìáy. Đê rồi sau nay, khi đã chủng kiến được cái thủ đoạn thâm độc của phai Tung Sơn và ngẫu nhiên giao du với các tay kiêu hùng trong Ma giáo như Hướng Vấn Thiên, Nhậm Ngã Hãnh thi cái khuôn khổ đạo lý ước thúc gã lại càng lung lay
thêm nữa! Một cáu bé Võ Ky lang thang khắp giang hồ để chứng kiến một thế giá tà không ra tà, chính không ra chính. Mọi cái công thức chính tà, mọi cái khuôn khổ giáo huấn đều bị đổ vỡ khi cậu thấy rõ và thậm chí còn là nạn nhân của sựtham độc của cảc nhân vật phe Chính giẩo. Các bải học vớ lòng mẩ cậu tiếp thu tử các bậc trụởngbối phái VõĐương nó khác xa thực tê biểĩ bao. Bén cạnh tinh thần trượng nghĩa của nhản vật Ma giáo là Thường Ngộ Xuân thị, dưới mắt Vo Ky, nhân cách cua chưởng môn phái Côn Luân Hà Thải Xung trông thật đe hèn và đáng khinh đến ngần nào! Khi nhìn thấy cảnh Diệt Tuyệt sưthái tản sát giáo chúng Ma giáo, Vô Ky vì cảm phục cai hào khí của bọn người bị truyến thống cho là tàn độc xấu xa Ợó, mà đã liều thân nhảy ra can thiệp. Tiếng nói của lương trí đã chiến thắng! Lúc đó.giửa cải gọi làChính vàTà, aiđúng ai sai vathử hỏi ai tàn độc hơn ại?
Sẽ dễ dàng biết baọ nếu để cho một kẻ độc ác như Tây Dộc Âu Đương Phong bị chết thảm để đen bù lại những điều tàn ác mà y đã gây cho người khác. Nhưng Kim Dung đa rat sâu sẵc khi để hai nhận vật sống như hai thái cưc của Thiện vả Ác là Hồng Thất Cóng và Âu Dương Phong, sau khỉ giao dấu vơi nhau mấy ngày đêm, cùng ôm nhau chết trên đỉnh non tuyết lạnh. Mẹ Thiên Nhiên vĩđại đã hóa giải tất cả ản cưu và ôm hai đứa con, dầu hưđỗn hay tốt đẹp, vào trong vòng tạy bao dung của minh. Và không phải nglú nhiên ma mộtnhân vật cao ngạocọquải nhưHoáng Dược Sư lại gây dược ẩn tượng võ cúng sâii sắc đối vá người đọc. òng chẳng thèm coi cái đạo ly giang hồ vào đâu vả suốt đời, ông đạp đo thị phi, xóa nhòa tà chính mà chi tôn thợmột điếu duy nhất : đó là sự tự do tuyệt đối của chính minh, ộng dược gán ngoại hiệu Đông Tà chí vì đối với ông, mọi phân biẹt chính tà thiện ác trên
giang hổ đều lả phí lý thậm chí ngu xuẩn, vì chúng không hể có thục ma chỉ la những nhãn hiệu! Xét cho củng, đó cũng có the là sự phản kháng lại định kiến xã hội của một tàm hồn minh triết hay một loại bhomme révoliố * con nguởi phẩn kháng - của A.Camus trong vo học! Một Tạ Tồn sẵn sàng trích dẫn sưsách đểbiện minh cho việc sát nhân của mình. Ta gặp lại lối ‘cưỡng tử đoạt lý" mà Đạo Chích dùng để công kích Không Tử tròng Nam Hoa kinh (1).
Có phải Kim Dung muốn xóa bỏ mọi phân biệt chính tà để dẩy tất cả đến chỗ hoài nghĩ, xóa bỏ biên giối thị phi để đi đến một quán điểm hư vô chủ nghĩa trong đúc lý? Không, Kim Dung có một cách nhìn khác vổ đưc lý dưới quan điểm võ học. Đó là nỗ tực muốn tiìày thế các phạm trù chính tà thiện ảc theo tiêu chuẩn nhân vần và qui định xã hội bằng các nguyên lý trong tự nhiên: Ăm và Dương. Dường như chi trong tác phẩm Kim Dung, võ học mới được chia thành hai phạm trù dổi lập tương đối rõ rệt: Ám công và Dưomg công. Võ học thuộc Âm còng thì biến hoa phuc tạp, thâm hiểm vả tản độc, thường dò phe Ma giáo sử dụng. Võ học thuộc Dương công thì cương mãnh, dút khòát, minh bạch thường được phe Chính giáo sử dựng. Mả đã là vo công thì thứ nào, dù là Ám hay Dương, lại khổng thể giết người? Cũng như trong thiên nhiên vòn không có thiện ác, cũng không hé có sự phân biệt chính tà. Cỏ lẽ Kim Dung muốn nối tiếp và triển khai quan díểm của bậc đại nho đời Tống là Trình Hạo *77w'ện ẩc giai thiên tỷ" (Thiện hay ác cũng đều là thiên lý cả). Àm hay Dưcmg cũng chỉ là hai mặt của tự nhiên. Chung đoi lập bổ sung cho nhau, mâu thuẫn đoi kháng và chuyên hóa lẫn nhau trong sự hòa diệu vĩ dại. Không hề có việc cái nàysẽtriệttiêutoảnbộcái kia. Biểu tượng Thải cục trong nền vãn hóa
phương Đông vẫn mãi mãi đơn giản mạt cách cục kỳminh triết: trongámcóơuơng, trong ớương có âm. Võ công trong Thánh hỏa lệnhco cao siêu đến đau đi nữa vẫn bị vâỹ khổn trong vỏng Phục ma khuyên củabavịcaotăngThièu Lâm tự. Thiênthủ như lai chưởngcua Phuơng Chúng dại sư biến hóa kỳ diệu tà thế nhung cũng không thể thắng nổi chưởng pháp chậm chạp, thô phác của Nhậm Ngã Hành!
Trang Tử dã viết hàng vạn lờí trong Nam Hoa kinh, đặc biệt lạ thiên Tể vật. luận, chĩ để chúng minh rằng phân biết rạch ròi thị phi lả đều không the, vì dó ỉà những vấn đề của vô cùng (2). xim Dung viết hạng chục pho sách cung lả một cácií để nốt tiep truyền thống trêÒĐã hớn một lẩn, Kim Dung cố gắng đưa đến một tổng hợp chính tà bằng tinh yêu cũng như tình bắng hữu. Má tinh Trương Thuy Sơn và Hân Tố Tố cùng tình tri am giũa Khúc Dương với Luu Chính Phong chodùcókết thúc trong đau thuơng đi nua, thì diều đó cũnp cho ta thấy nỗ lực củạ Kim Dung muồn chống lại định kiền, nhằm mở rộng tâm thức nhàn gian để con người nhìn lại vấn đề! Dường như những tam hồn lớn, Đông cũng như Tây, đều có cách nhin sãư thẳm về bản chất của cái gọi lá tà chính thị phi. Cái nhìn đó sẽ vượt qua đức lý thông thường để nhận thức vấn đề dưới làn ánh sáng của Đức Lý Uyên
ắt hăn đã lịch hành hết cuộc dâu bể tang thương mớt nói dược Thị phi tận thuộc thiên niên sự (3). *
1. Nam hoa kinh, Tạp thiên, chương Đạo chích
2. Thị dìệcnhất vô cùng, phi diệc nhất vô còng dã (Nam hoa kinh-Tề vặtluận)
3. Vấn dể dung hay sai dầỉ thuộc vào chuyện của ngàn nắm. (Vịnh Tẳn cối tuạng)
0 nhận xét: